تعریف حق شفعه و شرایط آن؛ دفتر وکالت: 88019244

اگر یکی از دو شریک حصه خود را به شریک خود نفروشد بلکه به بیگانه بفروشد شریکش در وجود همه شرایطی که گفته خواهد شد حق دارد آن حصه را تملک کند و بدون هیچ ایجابی از ناحیه آن بیگانه و از ناحیه شریک، بگوید من آن را به ملک خود در آورده ام، و آنگاه آن را از دست مشتری درآورده بهایی را که او به فروشنده داده به وی بپردازد؛ این حق را حق الشفعه و دارنده آن را شفیع گویند.‏

شفعه در هر مال غیر منقولی که قابل تقسیم کردن باشد نظیراراضی و بستان ها و خانه و امثال آن ثابت است و اما آیا این حق در اموال منقول چون پوشاک و لوازم منزل و کشتی و حیوان و نیز در مال غیر منقولی که قابل تقسیم کردن نیست نظیر میوه ها و راه های تنگ و چاه و غالب آسیاها و حمام ها و همچنین درختان خرما و میوه جریان دارد یا نه ؟ اینجا محل تردید است بنابراین احتیاط آن است که شریک جز با رضایت مشتری اخذ به شفعه نکند و احتیاط برای مشتری آن است که اگر شریک اخذ به شفعه کرد او را اجابت کند.‏

حق شفعه تنها در فروختن سهمی مشاع از ملک مشترکات ثابت می شود پس حق شفعه با همسایه بودن ثابت نمی شود بنابراین اگر شخصی خانه و یا ملک مسکونی خود را بفروشد همسایه اش حق شفعه ندارد و نیز شریکی که مثلاً سه دانگش در تقسیم جدا شده و مشخص شده نمی تواند اخذ به شفعه کند، مگر آنکه خانه ای که قبلا مشترک بوده و سپس تقسیم کرده و یا از همان اول امر جدا شده بود منتهی راه عبورش مشترک باشد و یکی از آن دو شریک سهم جدا شده خود از خانه را به غریبه بفروشد که اگر با حق عبور آن فروخته باشد شریکش حق شفعه دارد، به خلاف آن صورتی که حق عبور داخل در معامله اش نباشد و به همان حال اشتراک باقی مانده باشد که در چنین صورتی حق شفعه نیست، و در اینکه آیا اشتراک در شرب مانند چاه و نهر و مجرای آب حکم اشتراک در راه را دارد محل اشکال است، که همان احتیاط در مساله قبلی اینجا نیز ترک نشود، و همین اشکال در ملحق بودن بستان و اراضی مشترک الممر زمینهایی که گذرگاه مشترکی دارند به خانه ای که ممر آن شریک است وجود دارد، و همان احتیاط در اینجا نیز واجب است.

http://iranianlawyer.net